شهر باشکوه و زیبای شیراز همچنانکه در گذشته باستانی خود میزبان تمدن ها بوده، پس از آن نیز همواره از دانشمندان و ادیبان بزرگی میزبانی کرده است. یکی از مکان های مهم قدیمی و شناخته شده این شهر در زمیه علمی، مدرسه خان است. فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی، ملاصدرا، سالیان سال در این مدرسه به تدریس و تعلیم پرداخت و همین امر سبب دوچندان شدن اهمیت این مدرسه تاریخی می شود.
الله وردی خان، بنیان گذار مدرسه خان شیراز
الله وردی خان در ابتدا به عنوان یک اسیر گرجی و در نقش یک خدمتکار ساده به دربار شاه عباس صفوی وارد شد. در سالهای بعد این غلام گرجی با روی آوردن و پذیرفتن دین اسلام، مورد توجه ویژه شاه عباس قرار گرفت و از طرف شاه به عنوان سپهسالار و همچنین حاکم فارس منسوب شد. الله وردی خان افشار در طول سالیان حکومتش بر شیراز خدمات ارزشمندی انجام داد. از نکات مهم درباره این شخص سبک تفکر و عقیده او درباره بزرگداشت و بها دادن به دانشمندان و هنرمندان به منظور ارتقا فرهنگ و تمدن بود. به سبب همین ارزش گذاری و خط فکری، الله وردی خان تمامی هزینه های ساخت مدرسه را به شخصه تقبل کرد و از ملاصدرای بزرگ که در آن زمان در قم زندگی می کرد و به تدریس مشغول بود، برای رفتن به شیراز و تدریس در مدرسه خان دعوت به عمل آورد. علاوه بر این الله وردی خان اختیار انتخاب علوم برای تدریس را نیز به طور کامل به دست ملاصدرا سپرد و این مدرسه به محلی برای تدریس علوم عقلی مانند نجوم، حساب، هندسه، ادب، فقه، حکمت، شیمی، زمین شناسی، گیاه شناسی و جانورشناسی، که در آن زمان ممنوعه بودند، تبدیل شد. این دوره به عنوان عالی ترین بخش از زندگی علمی ملاصدرا که تاثیرات به سزایی در رشد فرهنگی و علمی جامعه نیز داشت، شناخته می شود. اما متاسفانه، عجل مهلت به بار نشستن این درخت و چشیدن ثمره آن را به الله وردی خان نداد و پس از فوت او، پسرش امام قلی خان، ادامه ساخت و تکمیل بنا را عهده دار شد. امروزه نیز مدرسه خان به عنوان حوضه علمیه شیراز مورد استفاده قرار می گیرد
معماری مدرسه خان شیراز
هنگام ورود به این مدرسه تاریخی ارزشمند، از زیر سردری با طاق نماهای آجری زیبا عبور خواهید کرد. در طرفین انتهایی این طاق نماها برج های مرتفعی نیز قرار داشته که متاسفانه امروزه تنها قسمتی از پایه آنها باقی مانده است. هنر زیبای معرق به خوبی بر روی این قسمت های باقی مانده قابل مشاهده است.
پس از ورود به مدرسه طاق های ضربی که به زیبایی تمام با کاشی های الوان منقش ترنج های دارای اسامی جلاله و گل تزیین شده اند، چشمان شما را خیره خواهد کرد. سقف داخلی این طاق ها نیز از هنرهایی نظیر کاشی کاری و معرق کاری بی نصیب نمانده اند. سایر بخش ها مانند قسمت هایی از دیوارها نیز دارای کاشی کاری های ظریف و زیبا منقش به طرح های اسلیمی گل و بوته می باشند و طرح های زمینه که در میان ترنج ها واقع شدند با ظرافت تمام طرح هایی از درختان و گل ها، پرندگان و خطوط اسلیمی برخوردار هستند.
در قسمت پایینی این طاق ها نیز دو کتیبه ارزشمند که آیات قرآن کریم بسیار هنرمندانه و به خط ثلث بر آنها نقش بسته قرار دارد. ترکیب این کتیبه ها با طاق های زیبا، جلوه ای شکوهمند را برای مدرسه ایجاد می کند.
مدرسه خان با مساحتی در حدود 5 هزار مترمربع، در دو طبقه ساخته شد. حیاط مدرسه با یک حوض نیلگون مرکزی به شکل هشت ضلعی و چند باغچه با درختان نخل و نارنج به زیبایی تزیین شده است. در چهار طرف بنای مدرسه نیز تعداد صد حجره به منظور اسکان و زندگی طلاب بنا شده بود که امروزه هفتاد حجره پابرجا مانده اند. تمامی این حجره ها دارای یک ایوان نه چندان بزرگ در قسمت جلویی و راهرویی می باشند که از قسمت پشتی آنها را به هشتی مرتبط می کند. این هشتی با آجرکاری به سبک مشبک ساخته شده و سقف گنبد دار و طاق بندی شده آن مزین به کاشی کاری با نقوش اسلیمی و معرق می باشد که شباهت هایی به کاشی کاری مسجد نصیرالملک دارد.
در دو سمت از این هشتی زیبا دالان هایی که به حیاط مدرسه راه دارند تعبیه شده که دور تا دور آنها توسط آیاتی از کلام الله مجید، به خط ثلث، وجود دارد. در بخش انتهایی هشتی نیز پلکانی برای رفتن به حجره ملاصدرا در طبقه دوم قرار دارد. کتابخانه و محل تدریس ملاصدرا نیز که با نام تالار ملاصدرا شناخته می شود در قسمت بالایی این هشتی واقع شده اند.
بنای مدرسه در سال 1299 قمری به علت وقوع زلزله دچار آسیب شد که حاج لطفعلی شیرازی مرمت آن را عهده دار شد. پس از آن نیز در سال 1273 قمری طبقه دوم دچار مشکلات اساسی شد که این بار میرزا علی اکبر قوام الملک به کمک مدرسه آمد و آن را بازسازی کرد. پس از آن و تا به امروز نیز این مدرسه همواره تحت مراقبت و بازسازی و مرمت بوده است.
از جمله نکات حایز اهمیت در معماری بنا که باعث افزایش جذابیت آن می شود، ساخت بخش های مختلف آن بر اساس اعداد مقدس است. در این مدرسه به نیابت از پنج تن آل عبا، پنج محل برای تدریس وجود دارد. علاوه بر محل های ویژه تدریس، دو اتاق دیگر نیز در مدرسه وجود دارد که مجموعا 14 اتاق می شوند و راهروهای ایجاد شده در مدرسه نیز 12 عدد هستند. بر اساس نظر پژوهشگران و کارشناسان این حوزه، وجود این اعداد برنامه ریزی شده و به دور از تصادف می باشد.
در زمان ساخت این مدرسه، اطراف آن را باغ هایی زیبا و سر سبز احاطه کرده بودند که به عنوان تفرجگاه و محلی برای استراحت و تجدید نیروی طلاب مدرسه مورد استفاده قرار می گرفتند. امروزه اما این باغ ها به خانه و خیابان تبدیل شده اند و اثری از آنها باقی نمانده است.
راه های دسترسی به مدرسه خان
اگر قصد دارید با استفاده از وسایل نقلیه عمومی به بازدید از این مدرسه تاریخی و زیبا بروید، اتوبوس های پایانه ولیعصر و احمدی شما را به نزدیکی این مکان خواهند رساند و پس از آن با پیاده روی نسبتا کوتاهی به مدرسه خان خواهید رسید. ایستگاه متروی ولی عصر با یک کیلومتر فاصله از این بنا نیز نزدیک ترین ایستگاه مترو می باشد.
نکته: مدرسه تاریخی خان در روزهای تاسوعا و عاشورا، اربعین، رحلت پیامبر (ص)، شهادت امام علی (ع)، رحلت امام خمینی (ره) و شهادت امام جعفر صادق (ع) آماده میزبانی از شما نخواهد بود.
پیشنهاد ما به شما
آثار ارزشمند و دیدنی دیگری مانند مسجد نصیر الملک، نارنجستان قوام، خانه زینت الملوک، خانه سنتی منطقی نژاد و مسجد شاهچراغ نیز در نزدیکی مدرسه خان قرار دارند که پیشنهاد می کنیم از بازدید از آنها نیز غافل نشوید.
در دنیای ما زیبایی و حیرت آور بودن گونه های مختلفی دارند، از عجایب طبیعی گرفته تا مواردی که توسط انسان ساخته شده اند، آثاری که هنوز پایدار هستند و یا اینکه به ویرانه تبدیل شده اند. فهرست این مقاله نیز حاوی برخی از زیباترین عجایب دنیاست. از بقایای تمدن های گم شده که برخی از آنها هنوز هم رمز آلود هستند، تا شهرهای دلربا و اشیا و عناصر خیره کننده در دنیای طبعیت، تمامی این عجایب همگی در فهرست مقاله ای که مطالعه خواهید کرد حضور دارند.
حتماً تا به حال نشنیده بودید که چه کارهایی از دست خودروهای کاروان بر می آید. برای همین در این مطلب بعد از جستجو در میان خودروهای کاروان، خودروهای پیکنیکی و نمایشگاه های خودروهایی که اندازه یک خانه مجهز هستند، به دنبال مدرن ترین موارد گشتیم. فقط این را بدانید دیگر دورانی که خودروهایی مانند تصویر بالا در خیابان ها وجود داشت گذشته است.
قاره آسیا در حقیقت بزرگترین و در عین حال پرجمعیت ترین قاره جهان به شمار می آید، به طور کل این قاره فضایی معادل 44.58 میلیون کیلومتر مربع را اشغال کرده است و باید بدانید که در این فضا 4 میلیارد و 164 میلیون نفر زندگی می کنند. قاره آسیا بطور کلی متشکل از 48 کشور مستقل، 6 کشور غیرمستقل و 6 کشور وابسته می باشد.
آیا هنگام جستجو در میان محتواهای مربوط به سفرهای هیجان انگیز در رسانه های اجتماعی، فکر می کنید که همه در حال سفر به مکان های مشابه هستند؟ خوب اگر اینطور است باید دوباره فکر کنید. دادههای آخرین گزارش سفر جهانی در "بازار جهانی سفر"، همه چیزهایی را که باید در مورد پرتقاضاترین کشورهای جهان بدانید را نشان میدهد. بیایید باهم نگاهی به آنها بیندازیم.
سفرهای جدیدی که در این ماه محبوب هستند، سفر اورینتال اکسپرس از میان آسیا است که در فوریه امسال همراه با جشنواره های محلی، کنسرت تیلور سویفت و نمایشگاه های فرهنگی در سراسر آسیا، از کره جنوبی تا نپال، باز می گردد. در حالی که جمعیت در سریلانکا در این زمان کم شده و جای خود را به سواحل خالی می دهد، ژاپن از مسافران خود استقبال می کند.
کوه های باشکوه، دره های رودخانه دار و دریاچه های یخی در این مسیرهای راه آهن مرتفع منتظر شما هستند. از یک ماجراجویی مجلل و چند روزه در پرو گرفته تا یک سفر کوتاه از مرز سوئیس به ایتالیا، همه این مسیرهای ریلی یک چیز مشترک دارند و آن مناظر کوه های سر به فلک کشیده است.