شهر زیبای شیراز علاوه بر آثار تاریخی بزرگ و ارزشمند آن، به آکندگی هوایش از بوی خوش نارنج نیز شهرت دارد. یکی از جذاب ترین مکان های تفریحی و تاریخی این شهر باغ نارنجستان قوام است. این باغ زیبا با سرسبزی روح نواز و بوی دل انگیز نارنج و همچنین عمارت کم نظیری که در میان دارد شما را محسور کرده و چند ساعتی را در این باغ مهمان خواهید بود.
خاندان قوام، نامی آشنا در تاریخ معاصر ایران
بر اساس شواهد تاریخی موجود، حاج ابراهیم خان کلانتر اعتماد الدوله شیرازی که در زمان زندیه از نفوذ خاصی برخوردار بود با خیانت به لطفعلی خان زند راه فتح بخش های جنوبی ایران را برای آقامحمدخان قاجار بسیار هموار می کند. به همین سبب با روی کار آمدن سلسله قاجار، مسند حکومت فارس به حاج ابراهیم می رسد. مدتی بعد با وجود بدگویی ها و تحرکات منفی اطرافیان فتحعلی شاه، اعتماد او از حاج ابراهیم سلب شده و دستور قتل او و خانواده او را صادر می کند؛ اما یکی از افراد این خانواده به نام علی اکبر به علت ابتلا به بیماری سل از این دستور مستثنا می ماند و پس از بهبود بیماری با یادآور شدن خدمات خانواده اش به فتحعلی شاه، او را از کرده خود نادم می کند. شاه نیز در سدد جبران آن بر آمده، لقب قوام الملک را به او اعطا کرده و جایگاه والی شیراز را به او می دهد. در زمان حکومت این خاندان بر فارس، بسیاری از اثار تاریخی ساخته و یا مرمت شدند که از جمله آنها به باغ کلانتر، خانه زینت الملوک، حسینیه قوام و باغ نارنجستان می توان اشاره کرد.
خانه قوام الملک در گذر تاریخ
ساخت این خانه در ابتدا توسط محمد علی قوام الملک دوم پس از فوت پدرش، علی اکبر قوام الملک، آغاز شد. اما عجل به او فرصت دیدن حاصل کار را نداد و پیش از اتمام خانه محم علی چشم از جهان فرو بست و پس از آن محمدرضا خان قوام الملک سوم ادامه ساخت خانه قوام الملک را عهده دار شد. پس از اتمام ساخت بنا در زمان قاجار، باغ و عمارت آن به عنوان بیرونی شمرده شده و جهت انجام امور تجاری و سیاسی، برگزاری جشن ها و دیدار با نمایندگان سایر کشورها و دیوان خانه مورد استفاده قرار می گرفت. عمارتی که در حال حاضر در ضلع غربی باغ واقع شده و با نام خانه زینت الملوک شناخته می شود نیز به عنوان اندورنی و محل زندگی این خانواده مورد استفاده بوده است. به سبب وجود یک کوچه در میان عمارت اندرونی و باغ یک تونل زیرزمینی به منظور متصل کردن این دو به یک دیگر ساخته شد.
سالها بعد ابراهیم قوام پس از ایجاد تغییراتی در بناهای باغ، در 1345 شمسی این مکان را به دانشگاه شیراز اهدا کرد و پس از مرگ او، اختیار این بنا توسط شهرام قوام، نوه ابراهیم، از سالهای 1348 تا 1358 به موسسه آسیایی با سرپرستی پروفسور حسابی و آرتور پوپ، مورخ آمریکایی آثار ایرانی، سپرده شد. در آن زمان بنا توسط هنرمندان شیرازی، اصفهانی و تهرانی به عالی ترین شکل مورد مرمت قرار گرفت و کتاب های اهدایی پروفسور پوپ نیز در کتابخانه این مجموعه به یادگار باقی ماند.
بعد از سقوط سلسله پهلوی و در زمان انقلاب قسمت هایی از بنا آسیب دید و ایوان ضلع شرقی به طور کامل در آتش سوخت و از بین رفت. با شروع جنگ هشت ساله نیز این باغ به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گرفت و عده زیادی از خانواده های شیرازی در آن سکنا گزیدند که همین امر باعث ایجاد صدماتی در قسمت های داخلی بنا شد.
گشتی در باغ زیبای نارنجستان
در هنگام ورود به باغ درب چوبی که به زیبایی منبت کاری شده به شما خوش آمد گویی خواهد کرد. قسمت های بالایی این ورودی هنرمندانه آجرکاری شده و کتیبه ای از جنس سنگ مرمر سرخ که آیات قرآن کریم بر آن نوشته شده در میان و دو کتیبه دیگر مزین به اشعار آسوده شیرازی در طرفین آن قرار دارند. در هر دو سمت درب ورودی نیز ازاره های سنگی با نقش سرباز قجر وجود دارد. با گذشتن از درب وارد هشتی سرپوشیده که با مقرنس های گچی، کاشی کاری و آجرکاری آراسته شده می شوید. با عبور از این هشتی زیبا به دنیای رویایی باغ نارنجستان پا خواهید گذاشت و از منظره زیبا و متقارنی که درختان نخل و نارنج به وجود آوردند سر مست خواهید شد. با عبور از این قسمت عمارت اصلی باغ با ایوانی بسیار زیبا و پلکان هایی که در دو طرف آن واقع شده اند، چشمان شما را خیره خواهد کرد.
عمارت باغ نارنجستان، گردهمایی هفت هنر اصیل ایرانی
با وجود آن که باغ نارنجستان به شیوه دوره قاجار ساخته شده، طراحی عمارت اصلی به معماری عصر زندیه شباهت بیشتری دارد. ویژگی بارز این بنا که ارزش هنری آن را دوچندان می کند به کارگیری هفت هنر اصیل ایرانی شامل نقش پردازی، حجاری، آجرکاری، منبت کاری، معرق کاری، گچ بری و آینه کاری می باشد. در قسمت رو به رویی عمارت شاهد درب های ارسی که زیبایی آنها با شیشه های رنگی تکمیل شده هستیم. قسمت بالایی بنا نیز به سبک معماری آن عصر با سه هلال مزین به کاشی کاری، آراسته شده است. تمامی درب ها از جنس چوب گردو بوده و به وسیله هنر خاتم کاری، منبت به سبک هندی یا صدف های زیبای سواحل خلیج فارس تزیین شده اند.
پس از گذراندن مدت کوتاهی در این عمارت، درخواهید یافت که معماری خانه نیز مانند باغ بر اصل تقارن استوار است؛ به گونه ای که تالار آینه، ایوان، در میان و اتاق های خانه در طرفین آن قرار دارند. این ساختمان بزرگ در دو طبقه ساخته شده و بیست اتاق را در بر می گیرد که به جز اتاق های واقع در بخش شرقی، سایر اتاق های آن به یکدیگر مرتبط هستند. اتاقی که رو به روی ایوان قرار گرفته، به طور کامل و به زیباترین شکل ممکن با هنر اصیل آینه کاری، تزیین شده است. بدون شک آینه کاری های کم نظیر سقف و دیوارهای این اتاق که به عنوان تالار آینه شناخته می شود، چشمان شما را برای دقایقی خیره خواهند کرد. بر اساس کتیبه هایی که بر روی دیوارها وجود دارند، آینه کاری اتاق در حدود چهار سال زمان برده است. این اتاق که از آن به عنوان شاه نشین نیز یاد می شود، توسط پنجره چوبی به شکل هلال با دریچه های ارسی زیبا به ایوان مرکزی متصل می شود. اتاق های شخصی خانواده و اتاق های ویژه مهمانان نزدیک درب مقابل شاه نشین، و سایر اتاق های مهمان در طبقه دوم واقع شده اند. ازاره هایی که در اتاق های اصلی قرار دارند و همچنین بخاری اتاق شاه نشین از سنگ های مرمر تبریز و یزد ساخته شده اند. بر روی بخاری تصویر داریوش هخامنشی و در قسمت بالایی آن دو تصویر متعلق به محمدرضا خان قوام الملک حجاری شده.
ایوان این بنا به عنوان یکی از مجلل ترین و چشم نواز ترین بخش های آن شناخته می شود. این ایوان دارای دو ستون مرمر با سرستون هایی مقرنس کاری شده می باشد. در میان سقف آن تصویر یک مدال و شش نقش بیضی از مناظر زیبا در اطراف آن قرار دارد. سبک نقاشی این سقف به گونه ای یاد آور سبک عصر زندیه می باشد. همچنین قابل ذکر است که نقاشی های رنگ روغن بر روی سقف، به عنوان هنر ویژه هنرمندان شیرازی شناخته می شود. سایر قسمت های سقف و دیوارها نیز با نقاشی های گل و بوته، مناظر شکارگاه، طرح هایی از حیوانات و از این قبیل آراسته شده اند. بخش عمده این نقاشی ها هنر دست لطفعلی خان صورتگر، هنرمند نقاش مشهور آن عهد می باشند. در حاشیه نقاشی های سقف و دیوارها نیز آینه کاری هایی وجود دارد که شکوه و زیبایی خیره کننده آنها را دو چندان می کند. علاوه بر این، در برخی از قسمت های اطراف سقف کاغذ دیوار و نقوش کاغذی هم به چشم می خورد که از اروپا به ایران آورده شدند. به طور کلی این ایوان در زمره باشکوه ترین ایوان های دوستونی عصر قاجار قرار دارد.
ایوان شرقی بنا نیز به مانند ایوان شاه نشین به نقاشی های روی چوب و آینه کاری مزین بوده اما متاسفانه با وقوع آتش سوزی در این نقطه، ایوان به طور غیر قابل بازسازی از بین رفته است.
سایر قسمت های باغ نارنجستان
این باغ بزرگ و زیبا در زمان ساخت آن بخش های باغ، عمارت، مکتب خانه، حمام، اصطبل و زنجیرخانه را شامل می شده است. متاسفانه اما در گذر سالها اصطبل و زنجیرخانه بر اثر حوادث و اتفاقاتی از بین رفتند. در ادامه بخش های مختلف باغ را بررسی می کنیم:
در ضلع شرقی این باغ حیاط و ساختمانی برای استقرار خدمه در نظر گرفته شده بود که آشپزخانه نیز در همین محل قرار داشت. مانند سایر بخش های باغ، آشپزخانه هم از زیبایی هایی برخوردار است. در میانه حیاط آشپزخانه حوضی کوچک به رنگ فیروزه ای که در پاشویه با سنگ های سرخ تزیین شده قرار دارد و در بخش جنوبی حیاط ستونی حجاری شده از جنس سنگ وجود دارد که گلدان هایی بر روی آن تعبیه شده اند.
مکتب خانه که از بخش های مهم این بنا شمرده می شود نیز در ضلع شرقی واقع شده است. این بنا با سبک معماری درون گرا و یک حیاط مرکزی ساخته شده است. دالان ارسی و هشتی از زیبایی های این بنا هستند. این بنا به عنوان خانه عراقی ها نیز شناخته می شود.
حمام گچبنه، ساخته شده در سال 1300 شمسی نیز از دیگر بخش های مهم این باغ می باشد که به عنوان یکی از پنج حمام قدیمی و معروف شهر شیراز از آن یاد می شود. این حمام هم مانند خانه زینت الملوک از طرق یک تونل به باغ مرتبط بوده است. در کاوش های اخیر قسمتی دیگر از حمام نیز کشف شده و قسمت جدید که به حمام اصلی راه دارد به عنوان حمام شخصی شناخته شده است.
با رفتن به ضلع جنوبی، در میانه آن با دو راهرو رو به رو خواهیم شد که یکی از آنها به هشتی متصل به درب ورودی می رسد. در طرقین راهرو ها دو ایوان بزرگ با چهار ستون چوبی منبت کاری شده و گچ بری های ظریف و ماهرانه بر روی دیوا وجود دارد که چشمان شما را خیره خواهند کرد. کف این ایوان ها با کاشی های خوشرنگ آبی و سفید به زیبایی پوشده شده اند. در قسمت جلویی ایوان ها شاهد پنج پنجره حجاری شده که نقش نورگیر را ایفا می کنند خواهید بود. در گذشته هنگامی که این بنا به عنوان دیوان خانه مورد استفاده بوده، این دو ایوان نقش اتاق انتظار را برای شش اتاقی که در سمت دیگر این ایوان ها قرار دارند اجرا می کردند.
در بخش میانی ساختمانی که در این ضلع واقع شده طاق نماهایی با کاشی کاری هایی که نقوش آنها به سبک عصر زندیه می باشد، وجود دارد. در این نقش سه خدمتکار عصر زندیه که کاسه، تنگ و جام و ظرف میوه دردست دارند دیده می شود. بخش بالایی طاق نما نیز با تصاویری از داستان نبرد رستم و دیو سفید، نقشی زیبا از حمام کردن شیرین در آب چشمه که به سبک مینیاتور کشیده شده و همچنین تصاویری از مناظر شکارگاه وجود دارد. نقش یرجسته هایی که در نمای این قسمت به چشم می خورد نیز با الهام از تخت جمشید ایجاد شده اند.
زیرزمین های باغ نارنجستان
زیرزمین های عمارت نیز به مانند باغ و سایر قسمت های عمارت به شکل قرینه ساخته شده اند. در زیر تالار آینه، زیرزمینی که با آجرکاری آراسته شده قرار دارد و در تابستان های گرم به عنوان شاه نشین مورد استفاده واقع می شده است. به جز سقف شاه نشین هیچ کدام از سایر بخش های زیرزمین سقف تزیین شده ندارند. زیرزمین های عمارت در سال های پیش از انقلاب به طور کامل مرمت شده اند و در طول سالها قسمت هایی از جزییات نظیر پنجره های نورگیر سنگی با پنجره های چوبی جایگزین شده اند. از ویژگی های این زیرزمین دمای نسبتا ثابت آن در طول سال می باشد. علت این پدیده تعبیه منافذ برای تهویه هوا است.
زیرزمین قسمت شمالی بنا نیز در سالهای اخیر با انجام تعمیرات و تغییرات اساسی به موزه تبدیل شده است. در این موزه آثاری نظیر تابلوها، سکه ها، ظروف و کاشی کاری های ارزشمند ادوار مختلف و باستانی به نمایش گذاشته شده اند. در میان این آثار نمونه هایی متعلق به 3000 سال پیش نیز وجود دارد.
راه های دسترسی
اگر قصد دارید با استفاده از وسایل نقلیه عمومی به باغ نارنجستان قوام بروید، باید با استفاده از خطوط گوناگون اتوبوس به پایانه ولیعصر بروید. این پایانه در حدود یک کیلومتری باغ واقع شده و با کمی پیاده روی به مقصد خواهید رسید. نزدیکترین ایستگاه مترو به این مجموعه نیز ایستگاه ولیعصر می باشد. فاصله این ایستگاه با باغ در حدود یک کیلومتر است.
پیشنهاد ما
در پایان بازدید از این مجموعه حیرت انگیز و چشم نواز می توانید ساعاتی را در قهوه خانه باغ بگذرانید و از فضای آن لذت ببرید. همچنین در هنگام برگشت به سمت درب اصلی نیز می توانید سری به فروشگاه لوازم تزیینی و صنایع دستی بزنید تا یادگاری از این سفر به یاد ماندنی تهیه کنید.
در دنیای ما زیبایی و حیرت آور بودن گونه های مختلفی دارند، از عجایب طبیعی گرفته تا مواردی که توسط انسان ساخته شده اند، آثاری که هنوز پایدار هستند و یا اینکه به ویرانه تبدیل شده اند. فهرست این مقاله نیز حاوی برخی از زیباترین عجایب دنیاست. از بقایای تمدن های گم شده که برخی از آنها هنوز هم رمز آلود هستند، تا شهرهای دلربا و اشیا و عناصر خیره کننده در دنیای طبعیت، تمامی این عجایب همگی در فهرست مقاله ای که مطالعه خواهید کرد حضور دارند.
حتماً تا به حال نشنیده بودید که چه کارهایی از دست خودروهای کاروان بر می آید. برای همین در این مطلب بعد از جستجو در میان خودروهای کاروان، خودروهای پیکنیکی و نمایشگاه های خودروهایی که اندازه یک خانه مجهز هستند، به دنبال مدرن ترین موارد گشتیم. فقط این را بدانید دیگر دورانی که خودروهایی مانند تصویر بالا در خیابان ها وجود داشت گذشته است.
قاره آسیا در حقیقت بزرگترین و در عین حال پرجمعیت ترین قاره جهان به شمار می آید، به طور کل این قاره فضایی معادل 44.58 میلیون کیلومتر مربع را اشغال کرده است و باید بدانید که در این فضا 4 میلیارد و 164 میلیون نفر زندگی می کنند. قاره آسیا بطور کلی متشکل از 48 کشور مستقل، 6 کشور غیرمستقل و 6 کشور وابسته می باشد.
آیا هنگام جستجو در میان محتواهای مربوط به سفرهای هیجان انگیز در رسانه های اجتماعی، فکر می کنید که همه در حال سفر به مکان های مشابه هستند؟ خوب اگر اینطور است باید دوباره فکر کنید. دادههای آخرین گزارش سفر جهانی در "بازار جهانی سفر"، همه چیزهایی را که باید در مورد پرتقاضاترین کشورهای جهان بدانید را نشان میدهد. بیایید باهم نگاهی به آنها بیندازیم.
سفرهای جدیدی که در این ماه محبوب هستند، سفر اورینتال اکسپرس از میان آسیا است که در فوریه امسال همراه با جشنواره های محلی، کنسرت تیلور سویفت و نمایشگاه های فرهنگی در سراسر آسیا، از کره جنوبی تا نپال، باز می گردد. در حالی که جمعیت در سریلانکا در این زمان کم شده و جای خود را به سواحل خالی می دهد، ژاپن از مسافران خود استقبال می کند.
کوه های باشکوه، دره های رودخانه دار و دریاچه های یخی در این مسیرهای راه آهن مرتفع منتظر شما هستند. از یک ماجراجویی مجلل و چند روزه در پرو گرفته تا یک سفر کوتاه از مرز سوئیس به ایتالیا، همه این مسیرهای ریلی یک چیز مشترک دارند و آن مناظر کوه های سر به فلک کشیده است.