استان زنجان در شمال غربی ایران، یکی از شهرهای تماشایی و با اصالت کشورمان به شمار می رود. تنوع جاذبه های گردشگری و طبیعی این استان در کنار آب هوای مطبوع، سفر خاطره انگیزی را برای شما رقم خواهد زد. یکی از بناهای شاهکار به جا مانده از زمان ایلخانیان این شهر کهن، گنبد سلطانیه، آرامگاه الجایتو یا همان سلطان محمد خدابنده می باشد. ارتفاع و گنبد فیروزه ای این بنا در مسیر جاده قزوین به زنجان چشمان شما را می رباید و عظمت این گنبد هر ببینده ای را به سوی خود جذب می کند. گنبد سلطانیه از آثار مهم و ارزشمند، با معماری ایرانی و اسلامی به سبک آذری می باشد. جالب است است بدانید این گنبد بعد از کلیسای سانتا ماریا دل فیوره ایتالیا و مسجد ایاصوفیه استانبول، سومین گنبد بزرگ جهان محسوب می شود.
تاریخچه گنبد سلطانیه:
سلطانیه دشتی وسیع برای تفریح و شکار در زمان امپراتوری ایلخانیان بود و به دستور ارغون خان چهارمین پادشاه این سلسله، شهر سلطانیه ساخته شده و پایتخت این حکومت بعد از مراغه و تبریز قرار می گیرد.
گنبد سلطانیه در سال های 703 تا 713 هجری قمری به دستور هشتمین سلطان مغول، محمد خدابنده معروف به الجایتو در زمان سلطنتش ساخته شد. الجایتو در نوجوانی به دین پدرش شمنیسم گرایش داشت و بعد ها به پیروی از مادرش به آیین مسیحیت روی آورد و نامش را به نیکلاس تغییر داد. چندی بعد تحت تأثیر علامه حلی و یکی از همسرانش و وزیرش شیخ فضل الله مسلمان می شود و نام محمد خدابنده را بر می گزیند. او پس از سفر به آرامگاه حضرت علی (ع) و امام حسین (ع)، مذهب شیعه را انتخاب کرد و تصمیم گرفت قبر آن ها را به سلطانیه منتقل کند. اما با مخالفت شدید علمای شیعه موفق به انجام این کار نشد. او 2 سال بعد از اتمام این بنا در 34 سالگی دار فانی را وداع گفت و به وصیتش در سردابه گنبد سلطانیه به خاک سپرده شد.
نزدیک به 3000 کارگر برای ساخت این بنا توسط خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وزیر سلطان که وظیفه نظارت بر ساخت آن را داشت به کار گرفته شده بود. در کتیبه های موجود نام سلطان محمد و پسرش و همینطور نام تاج الدین علیشاه که احتمالا معمار بنا بوده باشد، به چشم می خورد.
معماری گنبد سلطانیه:
گنبد سلطانیه شاهکار آجری ایران از 3 طبقه به تقلید از معماری سلجوقی تشکیل شده است و پلان بنا در قسمت همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف گنبد نیز شبیه به مستطیل هستند و در طبقه دوم و سوم به صورت 8 ضلعی در می آید. طول هر یک از اضلاع این 8 ضلعی ۱۷ متر است. جالب است بدانید بکارگیری عدد 8 در این بنا با الهام از 8 در بهشت بوده است و در کنار سر هر راس آن مناره های قرا گرفته است. بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان با آجر ساخته شده و جامه گنبد با کاشی های فیروزه ای و لاجوردی به شیوه معرق مزین شده است. سلطانیه از سه فضای گنبدخانه، تربت خانه و سردابه تشکیل شده است.
تربت خانه:
در بخش جنوبی گنبد، مکانی مشهور و ممتاز و کم نظیر در معماری با کاشی های طلایی رنگ و منقش و 8 گوشه وجود دارد که تربت خانه نام دارد. تربت خانه 6/17 متر طول، حدود 8 متر عرض و 16 متر ارتفاع دارد. محراب این فضا را گچبری های زیبایی مزین کرده اند و با 2 خط ثلث و کوفی، به زیبایی سوره الملک را با خاک نجف و کربلا، بر روی آن نمایان است.
سردابه:
یکی دیگر از فضاهای جانبی گنبد ، که در ضلع جنوبی و زیر تربت خانه وجود دارد، سردابه محل آرامگاه الجایتو است. سردابه ارتفاع کمی دارد و برای دیدن این مکان باید سرمان را خم کنیم که این نوعی احترام به مردگان داخل قبور می باشد. به غیر از الجایتو، سایر پادشاهان و مقام داران آن زمان در سردابه به رسم دیرین ایلخانیان به همراه اسباب و زیور آلات به تناسب جایگاه اجتماعی هر فرد، دفن شدند.
گنبد خانه:
گنبد با شکوه و نیلگون سلطانیه اولین گنبد دو پوسته جهان، حدود 50 متر ارتفاع داشته و اندازه دهانه آن به 25.5 متر می رسد. 1.6 متر ضخامت این گنبد نیلگون را تشکیل می دهد قسمت خالی بین 2 پوسته آن به 60 سانتی متر می رسد که در مقابل زلزله بسیار مقاوم است.
اگر به گنبد نگاه کنید پی به بیضی شکل و تیز بودن گنبد آن خواهید برد که سبب می شود تا وزن آن را به مناره ها و از آن ها به شالوده ها منتقل می شود. بر روی دیوارهای داخلی بنا، طرح‌هایی به خط بنایی با تركیب كاشی آبی رنگ و آجر، كلمات الله، محمد و علی و تلفیق كلمات محمد و علی و تركیب‌های پیچیده هندسی از كلمه علی ساخته شده است.
مناره های گنبد سلطانیه:
مناره های زیبای گنبد سلطانیه همچون اجزا دیگر این بنا، از اهمیت زیادی برخوردارند. در گذشته بر روی هر مناره یک موذن قرار می گرفته تا صدای اذان به طور یکنواخت در سرتاسر سلطانیه پخش شود. مناره ها تو داخلی بوده و پلکان های درونی و چرخشی تعبیه شده، از بام تا سقف ایوان طبقه سوم و تا نوک مناره امتداد دارد. همانطور که گفته شد 8 مناره در بالای بنا وجود دارد. 1 مناره در ضلع شمال شرقی و نیمی از مناره قسمت شمال غربی، بر اثر مرور زمان و ناملایمتی های طبیعت فرو ریخته اند. جالب است بدانید قرینه سازی این مناره ها باعث می شود تا استحکام بنا حتی با وجود زلزله و بلاهای طبیعی دیگر حفظ شود.
پیش از این درباره یکی از رازهای استفاده از عدد 8 در بنای گنبد سلطانیه گفته شد اما هنوز تمام جنبه های آن مشخص نیست زیرا به طور کلی 8 ضلعی بوده و 8 در، 8 ایوان و 8 منار قرینه را در بر می گرفته است. بجز وجود الهام از 8 در بهشت، برخی معتقد هستن که امکان ایجاد ساعت آفتابی را داده و بیشتر محققان و باستان شناسان بر این باورند که، این نوع معماری برای ایجاد استحکام بنا شکل گرفته است
در کتب معماری و تحقیقات صورت گرفته گفته شده کلیسای سنتا ماریا دلفیوره از این بنا برای ساختش الهام گرفته است. عده ای نیز گنبد سلطانیه را الهام بخش معماری گوتیک بوده و تاج محل می دانند.
جاذبه های گردشگری اطراف گنبد سلطانیه:
از جاذبه های گردشگری سلطانیه می توان به آرامگاه ملاحسن کاشی، معبد داش‌کسن، آرامگاه چلبی اوغلی، روستای تاریخی ویر، ارگ سلطنتی، تپه نور، حمام سالار و چشمه شاه بلاغی اشاره کرد.
کجا اقامت داشته باشیم:
به هنگام بازدید از گنبد سلطانیه می توانید در هتل سه ستاره آسیا، هتل سه ستاره پارک و هتل آپارتمان سپهر و یا در هتل های ارزان تر مانند مهمانسرای جهانگردی و یا هتل قصر زنجان سکونت داشته باشید. همینطور اقامتگاه بوم گردی سلطانیه پذیرای شما در پایتخت کهن ایلخانیان می باشد.
بهترین فصل سفر:
مناسب ترین زمان برای دیدن سلطان گنبدهای ایران، فصل بهار و تابستان می باشد، چرا که در سایر فصل های سال امکان دارد سرمای هوا اذیتتان کند.
گنبد سلطانیه در 15 دی ماه سال 1310 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 166 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. لازم به ذکر است بدانید این بنای تاریخی به دلیل شهرت جهانی، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
نکته: بلیط ورودی برای بازدیدکنندگان خارجی مبلغ 20،000 تومان می باشد.
ترین ها
دیدنی ها
دانستنیهای سفر
غذاهای ملل
فرهنگ و هنر
ایران گردی
ایده های سفر
سفرنامه ها
اخبار
ویدیو
ایرانگردی
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
آب و هوا
