موقعیت جغرافیایی استان زنجان
استان زنجان، به مرکزیت شهر زنجان است که در منطقه آذربایجان ایران، در شمال غرب فلات ایران واقع شده است. این استان از سمت جنوب غرب و غرب با استان های کردستان، آذربایجان غربی و شرقی از سمت جنوب با استان همدان، از شرق با استان قزوین و از شمال با استان های اردبیل و گیلان همسایه است. استان زنجان مشتمل بر 8 شهرستان شامل زنجان، طارم، ماهنشان، خدابنده، ایجرود، ابهر، خرمدره و سلطانیه است.
آب و هوای استان زنجان
استان زنجان دارای دو نوع آب و هواست. آب و هوای کوهستانی سرد که بیشتر در بخش های قیدار زنجان و ابهر دیده می شود و آب هوای گرم و نیمه مرطوب است که بخش طارم بیشتر دارای این نوع آب و هوا می باشد. در بخش های کوهستانی بارش برف از اواخر آذر ماه آغاز تا اواخر فروردین ادامه دارد. متوسط بارندگی در سال 323 میلی متر می باشد. تعداد روزهای یخبندان 115 روز است و حداکثر مطلق دما نهایتا 40 درجه و کمترین دما 30 درجه زیر صفر می باشد. از اردیبهشت تا شهریور بهترین ماههای سفر به این استان است. میزان بارش ها از اردیبهشت تا آخر شهریور بسیار ناچیز می باشد.
نام های قدیمی
نام های پیشین زنجان: شهین، خمسه، کهن دژ، زنگان.
مردم زنجان
98.5 درصد مردم زنجان ترک هستند و به زبان ترکی صحبت می کنند. 1.1 درصد فارس هستند و اهالی طارم علیا که شامل 8 روستا می باشد به زبان تاتی صحبت می کنند.
تاریخچه استان زنجان
بقایای یافت شده از دو مرد نمکی مربوط به دوران ساسانی و هخامنشی حکایت از قدمت 2600 ساله زنجان دارد. در کتب تاریخی تاسیس شهر زنجان را به اردشیر بابکان موسس سلسله ساسانی نسبت داده اند. وی زنجان را شهین به معنای شاهان نام گذاری کرد. زنجان به دلیل قرار گیری در مسیر جاده ابریشم و اتصال هند و چین به اروپا از موقعیت تجاری و سیاسی خاصی برخوردار بوده است. در سال 24 هجری قمری این شهر به دست اعراب تخریب شد و تا قرن نهم هجری قمری قابلیت سکونت خود را از دست داد. در دوران صفویه آرامش نسبی به منطقه خاور میانه بازگشت و کم کم مردم دوباره در این شهر سکنی گزیدند. در دوره قاجاریه ایل خمسه فارس در این منطقه سکنی گزید که نام زنجان به نام خمسه تغییر پیدا کرد. تا قبل از آن زنجانی ها به زبان پهلوی صحبت می کردند که از آن به بعد زبانشان به ترکی تغییر پیدا کرد. در زمان ناصرالدین شاه قاجار با درگیری فرقه باببیه با شیعیان زنجانی تعداد زیادی در زنجان به قتل رسیدند. که امیرکبیر نخست وزیر ناصرالدین شاه بابیان شورشی را سرکوب کرد و آرامش را به این شهر بازگردانید.
غذا و دسر های زنجان
1. جغور بغور: برای تهیه این غذای خوشمزه کافی است پیاز را در کمی روغن تفت داده، سپس سیب زمینی های نگینی را به آن اضافه کرده و در نهایت جگر سیاه و سفیدی را که به اندازه یک انگشت خرد شده اند را به مواد افزود. سپس نمک، زرد چوبه و فلفل را اضافه کرده بعد از رفع شدن بوی خامی زردچوبه، رب انار را به همه مواد اضافه می کندد و اجازه می دهند با حرارت ملایم برای 15 دقیقه بپزد و سپس با نان سرو می کنند.
2. حلیم: حلیم را معمولا زنجانی ها برای روز عاشورا می پزند. گوشت را با آب و پیاز و مقدار بسیار کمی نمک می پزند. این نمک نقشی در طعم دار کردن گوشت ندارد. سپس گندم را که از شب قبل خیس کرده و چندین بار آبش را تعویض کرده اند، می پزند. سپس گوشت را ریش ریش کرده و به گندم ها اضافه می کنند و داخل غذا ساز ریخته و اینقدر مخلوط می کنند تا کش دار شود. سپس مقداری روغن روی آن اضافه می کنند. این غذا را با دارچین تزیین کرده و معمولا در موقع سرو هر کس به میزان دلخواه به آن شکر می افزاید.
3. کشک و بادمجان زنجانی: بر خلاف گیلانی ها، زنجانی ها کشک و بادمجان را با گوشت درست می کنند. برای درست کردن این غذا زنجانی ها، در تابه ای پیاز نگینی را سرخ کرده و گوشت چرخ کرده را به آن اضافه می کنند و با نمک، فلفل، دارچین و مقداری کمی زرد چوبه تفت می دهند. در تابه ای جدا گانه بادمجان های لایه لایه شده را تفت می دهند. سپس در ظرفی گود آن ها را می کوبند و به آن کشک اضافه می کنند و خوب با کشک ها می کوبند. سپس گردوی نیم کوب شده را در مقداری روغن تفت داده و کمی نعناع خشک به آن افزوده و به بادمجان ها به همراه مقداری نمک و فلفل اضافه می کنند. سپس مخلوط کشک و با دمجان را در ظرفی کشیده و با گوشت چرخ کرده سرخ کرده و نعناع داغ و پیاز داغ تزیین می کنند.
4. کله جوش زنجانی: بر خلاف سایر استان ها کله جوش زنجانی را با گوشت می پزند. برای تهیه این غذا ابتدا پیاز نگینی را با گوشت چرخ کرده و نعناع، ریحان، پونه و قارچ تفت می دهند. عدس و نخود را با مقداری آب به مواد اضافه کرده و کشک را به همراه مقداری ماست و یک تخم مرغ زده و به مواد اضافه می کنند. در آخر هم مقداری نعناع را در مقدار زیادی روغن تفت داده و سپس به بقیه مواد اضافه می کنند.
5. شش انداز: این غذا را معمولا زنجانی در شب چهارشنبه سوری سرو می کنند. گردو، کشمش و خرما را تفت داده. در ظرفی جداگانه تخم مرغ را می زنند و به مواد اضافه می کنند. وقتی که تخم مرغ ها اصطلاحا خودش را گرفت. روی آن را با کشمش، گردو و شیره انگور تزیین می کنند.
6. آش شیر: برای پختن آش شیر، لوبیا و نخود را از شب قبل خیس کرده و در چند نوبت آب آن را عوض می کنند تا نفاخی آن گرفته شود. بلغور گندم را نیز از شب قبل خیس کرده و چندین بار آب آن را تعویض کرده تا بوی بد گندم از بین رود. سپس حبوبات و گندم را پخته و روی حبوبات و گندم پخته شده شیر و مقداری نمک می ریزند. سپس کشمش را کمی سرخ کرده و با گردوی نیم کوب آن را تزیین می کنند.
7. آش ترش: برای تهیه آش ترش لازم است نخود لوبیا و عدس را به طور جداگانه پخت. در قابلمه گودی آب ریخته و وقتی جوش آمد سبزی آش و جو پرک را اضافه می کنند. وقتی سبزیجات پخته شد. سیب زمینی، هویج، حبوبات، سیر، سرکه، شکر، پیاز، لبو، آلوچه اضافه می کنند و وقتی آش جا افتاد آن را با پیاز داغ تزیین کرده و سرو می کنند.
8. بوغدا آشی: بوغدا آشی همان آش گندم است. نخود، لوبیا، عدس را جدا گانه می پزند. گندم پرک را نیز جداگانه می پزند. حبوبات را به آن اضافه می کنند. سپس اسفناج را با نمک، فلفل و ادویه را به آش اضافه می کنند. سپس آن را با پیاز داغ و نعناع داغ تزیین می نمایند.
9. پیازو: این غذا نوعی اشکنه است. برای تهیه این غذا گوشت چرخ کرده را با پیاز نگینی تفت می دهند و سپس لپه خیس خورده را به گوشت ها اضافه می کنند سپس گردو را به آن اضافه می کنند. بعد به آن آب، برگه زردآلو، گوجه و سیب زمینی نگینی را به آن می افزایند.
10. خورشت آلوچه با مرغ: برای تهیه این خورشت که با برنج ساده یا زرشک پلو سرو می شود، زنجانی ها پیاز را سرخ می کنند. سپس مرغ را تفت می دهند و بعد از آن ادویه را اضافه می کنند. رب را کمی تفت داده و بعد آلوی برقانی را نیز تفت می دهند. سپس آب را به مواد اضافه می کنند و صبر می کنند تا خورش جا بیفتد.
شیرینی های زنجان
1. چای چوره گی: این شیرینی نوعی نان ترکی است. برای تهیه این نان ابتدا یک قاشق چایخوری مایه خمیر، شکر و آب ولرم را ترکیب کرده بعد از عمل آمدن خمیرمایه، آب را اضافه کرده و سپس آرد را کم کم اضافه می نمایند. بعد شکر، زردچوبه، زعفران، روغن و شیر را اضافه کرده و خوب ورز می دهند تا خمیر نرم و لطیفی به دست آید. روی خمیر را پوشانده تا برای دو ساعت در دمای محیط عمل آید. سپس با وردنه خمیر را صاف کرده و قالب می زنند. بعد در فری که با دمای 200 درجه گرم شده، قرار می دهند. نان ها بعد از 15 دقیقه حاضر می شود.
سوغاتی های زنجان
چاقو سازی، ورشو سازی، مسگری، تذهیب، تراش سنگهای قیمتی، رنگرزی، معرق کاری، قلمزنی، مصنوعات چرمی، چاروق دوزی، ملیله کاری، نقره سازی، گلیم بافی، جاجیم بافی و قالی بافی از سوغات زنجان است.
دیدنی‌های استان
1. زنجان: پیست اسکی پاپایی، رودخانه قزل اوزن، آبشار شار شار، حمام سنتی حاج داداش، پل تاریخی میربهاالدین، رختشویخانه، امامزاده سید ابراهیم، مسجد جامع زنجان، مسجد حسینیه اعظم، بازار زنجان، موزه باستان شناسی.
2. طارم: آبشارهای وزنه سر، آتشکده گیلوان، آتشکده تشویر، چهار طاقی الزین، آبشار هشترخان، آبشار سرخه میشه، آبشار دگاهی، روستاي گيلانكشه، روستای قوهیجان، روستای شیت، روستای نوکیان، روستای تشویر، روستای شاه نشین، جنگل های ولوار، رودخانه آب برکه، رودخانه باکلو، آتشکده طارم، قلعه سانسیز، قلعه شمیران، غار خرمنه سر.
3. ماهنشان: کوههای رنگارنگ آلاداغ لار، دریاچه پری (خندقلو)، دودکش جن، قلعه بهستان (قلعه دیو، یا کهن دژ).
4. خدابنده: دریاچه سد كرسف يا سد امير، زرین غار، غارهای کتله خور، آرامگاه قیدار نبی، مسجد جامع سجاس.
5. ایجرود: چشمه آبگرم آرکوین، روستای خوئین، روستای گلابر، رودخانه ایجرود، قلعه زیر زمینی دژمنده، پل تاریخی قجور.
6. ابهر: ابهر رود، تپه نور، روستای ویر.
7. خرمدره: دریاچه سد خلیفه لو، دریاچه سد شویر، غار بهمن حجت کاشانی، تپه خالصه، تپه داستاران، آینه لر داشی، محوطه گوره چال، قبرستان سوکهریز، تپه سینداران، محوطه آخار باخار، محوطه کرم بلاغی، تپه نصیر آباد، حمام تاریخی یان یان، روستای انجلین.
8. سلطانیه: گنبد سلطانیه، حمام سالار، چمن سلطانیه، چشمه شاه بلاغی، روستای ونونان، بازارچه دایمی صنایع دستی، تپه نور، ارگ سلطانیه، معبد کشن، مقبره چلبی اوغلی.
9. تخت سلیمان: آتشکده آذر گشنسب، چهار طاقی آتشکده، معبد آناهیتا، دریاچه تخت سلیمان.
مراسم سنتی زنجان
1. آداب و رسوم پذیرایی از میهمان: در بیشتر نقاط زنجان پذیرایی از میهمان بدین نحو می باشد که سفره شام را ناهار را مملو از خوراکی های خوشمزه آماده کرده و به میهمان تعارف می کنند که غذا را میل کند و خودشان اتاق پذیرایی را ترک می کنند و به میهمان اجازه می دهند تا در کمال آرامش شامش را میل کند. بعد از نیم ساعت به اتاق بازگشته و پس مانده غذا را می خورند.
2. مراسم ازدواج: در زنجان دو نوع ازدواج وجود دارد. در نوع اول که بیشتر در نقاط روستایی زنجان متداول است و مانند همه جای ایران با خواستگاری آغاز می گردد. بعد از دریافت جواب مثبت اولیه از عروس و خانواده اش نوبت به مراسم « کسمات» می رسد که در آن مهریه و شیر بها تعیین می گردد و موارد تعیین شده در قراردادی به نام کسمات درج می شود. شیربها معمولا اقلامی مانند قند، چای، کشمش و شیرینی است. در قرارداد کسمات علاوه بر میزان شیربها هدایایی که خانواده داماد باید به خانواده عروس اهدا نمایند نیز ذکر می شود. معمولا قرار می شود که پدر داماد خلعتی به پدر عروس هدیه نماید و در ازای آن پدر عروس ملزم به دعوت 40 نفر از خویشان داماد می گردد و هدایایی نظیر کت و شلوار برای عموها، دایی ها و پدر بزرگ های عروس و برای مادربزرگ های عروس نیز از طرف خانواده داماد طلا و جواهری به عنوان هدیه در نظر گرفته می شود. در مراسم دیگری به نام «صلاح چایی» تاریخ عروسی و بردن جهاز توسط خانواده داماد تعیین می گردد و به خانواده عروس اعلام می شود. در روز موعود مراسم حنابندان نیز انجام می شود. حنا توسط خانواده داماد شبیه کیکی تزیین می شود و به همراه شمع و شیرینی به منزل عروس برده می شود. در نهایت وقتی جهاز چیده شد از آن صورت برداری می کنند. مراسم عروسی سه شبانه روز به طول می انجامد که به آن « شیرینی ایچ ماخ» می گویند. مراسم زنان در روز برگزار می شود و مراسم مردان در شب برگزار می شود. در روز زنان به جشن و پایکوبی و مردها به کشتی و زور آزمایی در شب می پردازند. در شب عروسی نیز برای جلوگیری از چشم زخم برای عروس تخم مرغ می شکنند و گوسفندی را قربانی می کنند. از دیگر رسوم این است که در شب عروسی پسر بچه ای را بغل عروس می دهند تا پسرزا شود. دو روز بعد از مراسم عروسی مراسم «دواق قاپما» برگزار می شود. این مراسم نوعی دور همی زنانه است که در خانه تازه داماد برای دو ساعت در عصر برگزار می شود. اما در نوع دوم ازدواج در صورتی که پسر و دختر عاشق یکدیگر باشند با یکدیگر فرار کرده و بعد از چند روز با میانجیگری ریش سفیدان وکالت نامه ازدواج از پدر عروس دریافت می گردد و دختر و پسر به عقد یکدیگر در می آیند.
3. جشن شب 27 ماه رمضان: زنجانی ها در شب 27 ماه رمضان به مناسب کشته شدن ابن ملجم مرادی قاتل حضرت علی جشنی برگزار می کنند. در این شب برای افطار کله پاچه سرو می کنند و تا سحر به جشن و پایکوبی و شعرخوانی می پردازند.
4. برات کیسه سی: زنجانی ها در آخر ماه رمضان کیسه ای می دوزند که در آن برای بریدن پارچه از دندان کمک می گیرند. سپس آن را با نخ و سوزنی که نو است و تا به حال با آن خیاطی صورت نگرفته می دوزند. سکه ای را در داخل هر کدام از کیسه ها قرار داده و کیسه ها را به مسجد می برند و از 5 نفر از زنان سیده که القاب و اسامی حضرت فاطمه را دارند در خواست می کنند که کیسه ها را لمس کنند. آن ها معتقدند این کار باعث برکت در زندگی شان می شود.
5. مراسم شب یلدا: در شب یلدا زنجانی ها علاوه بر خوردن تنقلات به خوردن برف با شیره می پردازند. علاوه بر حافظ خوانی و شاهنامه خوانی سنت طرح چیستان نیز در این منطقه رواج دارد. هنوز جاهایی در زنجان وجود دارد که مردم دور کرسی یلدا را جشن می گیرند.
ترین ها
دیدنی ها
دانستنیهای سفر
غذاهای ملل
فرهنگ و هنر
ایران گردی
ایده های سفر
سفرنامه ها
اخبار
ویدیو
ایرانگردی
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
-min.jpg)
