موقعیت جغرافیایی استان کرمان

استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار دارد و از سمت شمال و شمال غربی و غرب به استان یزد، از سمت غرب و جنوب غربی به استان فارس، از سمت جنوب به استان هرمزگان، از سمت جنوب شرقی و شرق به استان سیستان و بلوچستان و از سمت شمال شرقی به استان خراسان جنوبی ختم می شود. استان کرمان دارای 23 شهرستان، 73 شهر، 57 بخش و 162 دهستان می شود. شهرستان های این استان راور، کوهبنان، زرند، کرمان، انار، شهربابک، رفسنجان، بردسیر، سیرجان، رابر، بافت، جیرفت، بم، فهرج، ریگان، عنبرآباد، کهنوج، رودبار جنوب، منوجان، قلعه گنج، ارزوئیه، فاریاب و نرماشیر نام دارند. مرکز این استان شهر کرمان می باشد. 

آب و هوا

این استان دارای سه نوع اقلیم و آب و هواست که به ترتیب آب و هوای بیابانی بسیار گرم و خشک، آب و هوای بیابانی گرم و خشک و آب و هوای معتدل می باشند. 

به دلیل شرایط آب و هوایی حداقل دما و حداکثر دما در روز در این استان اختلاف بسیاری دارد. گرم ترین ماه سال تیر ماه و سرد ترین ماه سال دی ماه است. همچنین میانگین بیشینه دما در کرمان 7.24 درجه و میانگین کمینه دما 7.6 درجه می باشد.

میزان متوسط بارندگی سالانه در استان کرمان بین 150 تا 200 میلی متر است که اغلب این بارندگی ها بین ماه های آبان تا اردیبهشت می باشد. میزان رطوبت هم پایین تر از 60 درصد است.

نام قدیمی

در قدیم کرمان را بردشیر می خواندند. بوتیا، کرمانیا، کارمانا و گواشیر نیز از نام های دیگر کرمان در گذر زمان است.

سیرجان شیرگان باستان، بافت تپه یحی و فهرج پهره باستان نام داشتند. 

مردم استان کرمان

مردم استان کرمان زبان فارسی را با لهجه کرمانی که از لهجه های جنوبی ایران محسوب می شود صبحت می کنند.

در استان کرمان و بخصوص در شهرستان های ریگان، فهرج، رودبار جنوب، قلعه گنج و منوجان هموطنان بلوچ ساکن هستند.

این استان دارای ایل های عشایری بسیار به نام های ایل افشار، ایل بچاقچی، ایل سلیمانی، طوایف لر منسوب به ایل بویر احمدی، ایل لرلک، ایل جباری بارزی، ایل بحراسمان و طوایف عرب  نیز هست. در بین این عشایر طوایف ترک زبان، بلوچ و فارس نیز هستند که هرکدام به زبان و لهجه خود سخن می گویند.

تاریخچه استان کرمان

از زمان هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح منطقه کرمان آبادانی و سکونت و زندگی انسان ها را به خود دیده است.

این استان در زمان هخامنشیان بخش بزرگی از شهر ساتراپی را تشکیل می داد.

این منطقه که در حدود 220 سال پس از میلاد مسیح به دست اردشیر بابکان فتح شد در آن زمان گواشیر نام داشت.

کرمان در زمان سامانیان، دیلمیان، آل بویه، سلجوقیان و صفاریان از بهترین و آبادترین سرزمین های ایران بود، البته که در زمان غزنویان آسایش از این سرزمین دور شد. 

داستان محمد خان قاجار نیز در مورد مردم کرمان بسیار معروف است بدین شکل که مردم کرمان با حمایت از آخرین حکمران زندیه یعنی لطفعلی خان زند محکوم به این شدند تا چشمانشان کور شود زیرا در آخر این محمد خان قاجار بود که توانست موانع را از بین ببرد، وارد شهر شود، به سلسله زندیه پایان دهد و پیروز میدان گردد.

خواهر خوانده ها

شهرهای نیشابور ایران، منتووا ایتالیا، یزد ایران و همدان ایران خواهر خوانده های شهر بم هستند.

غذا ها و دسر های کرمان

1. مجور کدو: این غذای محلی با کدو، پنیر، تخم مرغ، آرد گندم، روغن و شوید و نمک و فلفل تهیه می شود.

2. لپه پلو با زیره: این غذای پرطرفدار با برنج، گوشت چرخ کرده، لپه، زیره، پیاز، رب گوجه فرنگی، نمک و فلفل و زردچوبه طبخ می شود.

3. کشک کدو: غذایی بسیار مغذی و اصیل کرمانی که با کشک، کدو سبز، پیاز داغ، سیر داغ، نعناع داغ، گوجه فرنگی، مغز گردوی پودر شده و ادویه لازم درست می شود.

4. زیره پلو: این غذای معطر و محلی با برنج، زیره سیاه و روغن و نمک درست می شود که بسته به علاقه با گوشت یا مرغ سرو می شود.

5. خورشت به آلو: این خورشت خوشمزه با موادی از قبیل گوشت یا مرغ، پیاز داغ، آلو، به خرد شده، زعفران، شکر، آبلیمو و روغن و ادویه لازم تهیه می شود.

6. خورشت آلوچه: این خورشت ترش مزه با گوشت، آلوچه، لوبیا چیتی، رب گوجه، سبزی خشک مانند جعفری و گشنیز، پیاز، آبلیمو و ادویه لازم طبخ می شود.

7. خورشت بزقورمه: خورشت بزقورمه با گوشت بزغاله طبخ می شود. سایر مواد لازم این خورشت خوشمزه نخود، سیر و پیاز، کشک، زعفران، نعناع داغ و ادویه لازم است. 

8. اوماچ آش: این آش محلی با چغندر، عدس، پیاز، آردگندم، سیاه دانه، تخم شوید، زنیان، زیره، نعناع داغ، قره قروت، اسفناج، جعفری، گشنیز، نمک و زردچوبه طبخ می شود.

9. آش گندم شیر: این آش با گوشت، گندم شیر، نخود، کشک ساییده، رشته آش، پیاز، سیر و نعناع داغ و ادویه طبخ می شود.

10. آبگوشت زیره: این آبگوشت با زیره، گوشت، پیاز، رب گوجه، و ادویه لازم پخته می شود.

11. آبگوشت بادمجان و کشک: این آبگوشت محلی از گوشت قرمز، کشک ساییده شده، نخود، لوبیا سفید، سیب زمینی، پیاز، بادمجان، چغندر و خیار و ادویه لازم تهیه می شود.

سوغاتی های کرمان

1. ظروف مسی

2. انواع صنایع دستی مانند پته دوزی، آجیده دوزی، گبر دوزی، گلیم و قالی

3. خرما

4. پسته

5. گردو

6. زیره

7. فالوده کرمانی

8. قوتو یا قوات

9. قطاب

10. شیرینی کلمپه

11. شیرینی کماچ

صنایع دستی کرمان

1. گلیم شیریکی پیچ روستای دارستان

2. گبر دوزی: یا زرتشتی دوزی کار دست هنرمندان زرتشتی که با نخ ابریشم تابیده شده بر روی پارچه کار می شود، یک رودوزی بسیار ظریف و زیبا که برای تزیین لباس و چیزهای دیگر از آن استفاده می شود.

3. آجیده دوزی: یا لایه دوزی و پنبه دوزی به این صورت است که لایه ای پنبه را لای دو پارچه قرار می دهند و رویش را طرح می اندازند.

4. ظروف مسی: انواع ظروف مسی مانند دیگ و کفگیر، ظروف پذیرایی، مثلدیس و بقاب، گلدان و ظروف مشابه دیگر

5. پته دوزی: نوعی رودوزی یا نوعی سوزن دوزی قدیمی و اصیل ایرانی و منحصر به فرد استان کرمان است. هنرمندان کرمانی با دوخت ریس های پشمی رنگی روی پارچه طرح های زیبایی را پدید می آورند.

6. قالی کرمان

دیدنی‌های استان 

1.کوهبنان: آسیاب هشتم

2. کرمان: آثار و بقایای دایناسورها، آتشکده دولت‌خانه و موزه مردم‌شناسی زرتشتیان، آثار به جای مانده از کلیسا کاتولیک، بازار کرمان، باغ سده، باغ بیرم آباد، باغ موزه هرندی، بیمارستان نوریه، تخت درگاه قلی بیگ، تکیه مدیرالملک، حمام باغ للـه، حمام کابلی‌ها، حمام گنج علی خان، خانه آقای منفرد، خانه اسلامیت، خانه پرداختی، خانه محمدخان میرحسینی، شیوشگان، قلعه اردشیر، قلعه دختر، گنبد جبلیه، مجموعه ابراهیم خان، مجموعه گنجعلیخان، مجموعه وکیل، مسجد جامع مظفری، مسجد جامع ملک، مقبره خواجه اتابک، مقبره مشتاقیه، موزه صنعتی، موزه مطبوعات، موزه ساعت، موزه سکه، موزه کرمان باستان و سازهای سنتی، موزه دیرینه شناسی، یخدان مویدی، یخدان زریسف، یخدان جو مویدی، یخدان ملک، مدرسه و حمام ابراهیم خان، دروازه قدیم شهر کرمان، ارگ راین، آبشار کشیت، شهر راین، قلعه کشیت، قلعه گلباف، قلعه هشتادان، قلعه نسک، مرقد امامزاده زید محمود، مرقد سید خراسانی

3. انار: ارگ انار، قلعه داوودآباد

4.شهر ماهان: باغ شاهزاده، آبشار شاه نعمت الله ولی

5: اختیار آباد: باغ عمارت بیگلر بیگی

6. شهربابک: روستای سنگی میمند، عمارت موسی خانی، غار ایوب بزرگترین غار آذرین ایراندهج، مسجد و حسینیه شهر کهنه

7. رفسنجان: مجموعه حاج آقاعلی رفسنجان، قیصریه رفسنجان

8. بردسیر: ارگ بردسیر، آبشار اوردیکان، خانه بهادرالملک، مقبره پیرجارسوز، مقبره پیرمرد خدا، 

9. سیرجان: بادگیر چپقی، کاروانسرای سعادت آباد، آرامگاه میرزبیر، روستای کران، چهارگنبد، هماشهر و بلورد، کاروانسرای ابراهیم، کاروانسرای پاریز، امامزاده حمزه، امامزاده علی، امامزاده احمد

10. رابر: بندر هنزار رابر، چشمه عروس وسیه بنوئیه رابر، کوشک رفعت الدوله 

11. بافت: آبشار بنگان، آبشار جهانجان، پارک ملی خبر، خانه ایرانمنشها، غار شب پره، غارجفریز گوغر، امامزاده سید سلطان فقیه الدین بزنجان، مقبره شیخ محمد پرنده

12. جیرفت: تپه کنار صندل، قلعه گرم سالاررضا

13. بم: ارگ بم، دهبکری، روستای دریجان، ابارق

14. فهرج: میل نادری فهرج

15. ریگان: یگ‌های علی‌آباد، قلعه گزانخواص

16. عنبرآباد: آبشار رودفرق، قلعه سموران

17. شهداد: آسیاب آبی شهداد 

18. زید آباد:  خانه حاج درویش 

19. راین: مرقد امامزاده شیرخدا

مراسم سنتی کرمان

1. جشن تندرستون: این جشن همه ساله چهل روز قبل از عید نوروز و با حضور دختران، زنان و مادربزرگان برگزار می شود. هدف از برگزاری چنین جشنی دورهمی بانوان، آشنایی با یکدیگر، خوردن چیزهای مختلف مثل آش، غذاهای نذری و خواندن دعا و فال گرفتن و رسمی مثل چادر بریدن است. زنان معتقدند با دعا کردن برای گشایش بخت دختران و آرزوی سالی به دور از هرگونه بیماری و بدی و آسیب، سال خوبی را پیش رو خواهند داشت.

2. رسم شب 27 ماه رمضان: در این شب بانوان به خصوص زنان بیوه، زنان بدون فرزند و دختران دم بخت با در دست داشتن یک سینی در دست که در آن مقداری نبات و یک آیینه و یک سورمه دان است به در منازل می روند. به این افراد کلید زن می گویند. افراد منزل نیز با باز کردن در و کشیدن سورمه بر چشم و خوردن مقداری نبات مقداری خوراکی و پول و انار در سینی اش می گذارند و برای او دعا می کنند.